Tradisi Penulisan Hadis Syiah dan Sunni: Telaah Perspektif Rasul Ja'fariyan dalam Tadwin al-Hadits
DOI:
https://doi.org/10.32506/johs.v8i1-03Keywords:
Hadith Historiography, Shia, Sunni, Rasul Ja’fariyanAbstract
Sunni and Shi'a are among the major Islamic sects that exhibit significant differences in their understanding of the historical development of Hadith, particularly regarding its writing and compilation. The Sunni tradition holds that the formal documentation of Hadith began in the second century of the Hijri calendar. In contrast, Shi’a literature asserts that the writing of Hadith was already practiced during the lifetime of the Prophet Muhammad (peace be upon him). This paper seeks to analyze the historiographical approach to Hadith in Rasul Ja’fariyan’s book Penulisan dan Penghimpunan Hadis (Writing and Compilation of Hadith). Accordingly, the study addresses three main research questions: First, what is the genealogy of Hadith historiography? Second, how is the historicity of Hadith portrayed in both Sunni and Shi’a perspectives within Ja’fariyan’s work? Third, how does Ja’fariyan assess the historical trajectory of Sunni Hadith writing from a Shi’a standpoint? This is a qualitative study that relies on Ja’fariyan’s aforementioned book as its primary source, supported by secondary materials such as scholarly books, journals, and relevant research on the historicity of Hadith in both traditions. The findings reveal three key points. First, the concept of historiography predates the 15th century CE, hence the necessity of documenting Hadith history, referred to as "Hadith historiography," which includes its origins, development, transmission, isnād–matn issues, and compilation periods. Second, Hadith writing became increasingly prominent among Shi’a scholars from the late 3rd century AH, while Sunnis still favored oral transmission. Third, Ja’fariyan critiques Sunni scholars for using Hadith prohibitions on writing to justify what he views as a delayed documentation tradition compared to the Shi’a.
Downloads
References
Al-Baghdadi, A.-K. (n.d.). Taqyid Al-’Ilm. Ihya’ al-Sunnah al-Nabawiyyah.
Al-Bukhari, A. A. (2002a). Sahih al-Bukhari, Kitab al-’Ilm, Bab Kitabah al-’Ilm. Dar Ibnu Katsir.
Al-Bukhari, A. A. (2002b). Sahih al-Bukhari, Kitab al-Luqathah, Bab Kaifa Tu’arraf Luqathah Ahl Makkah. Dar Ibnu Katsir.
Al-Hajjaj, M. bin. (2003). Sahih Muslim, Kitab al-Zuhd wa al-Raqa’iq, Bab al-Tatsabbut fi al-Hadis wa Hukm Kitabah al-‘Ilm. Dar al-Fikr.
Al-Khathib, ’Ajjaj. (1988). Al-Sunnah Qabla al-Tadwin. Maktabah Wahbah.
Al-Khathib, ’Ajjaj. (2006). Ushul Al-Hadis: ’Ulumuhu Wa Mushthalahuhu. Dar al-Fikr.
Al-Najasyi, A. al-A. (1997). Rijal Al-Najasyi. Mu’assasah al-Nasyr al-Islami.
Al-Shadr, al-S. H. (n.d.). Ta’sis al-Syi’ah Li ’Ulum al-Islam. Mansyurat al-A’lami.
Al-Siba’i, M. (n.d.). Al-Sunnah Wa Makanatuha Fi al-Tasyri‘ al-Islami. Dar al-Warraq.
Al-Sijistani, A. D. (1996). Sunan Abi Dawud, Kitab al-’Ilm, Bab Fii Kitab al-’Ilm (Vol. 2). Dar al-Kutub al-’Ilmiyyah.
Alkadri Alkadri. (2022). DINAMIKA KEILMUAN HADIS DALAM PERSPEKTIF AHLI SUNAH DAN SYIAH IMAMIYAH. Borneo : Journal of Islamic Studies, 3(1), 62–74. https://doi.org/10.37567/BORNEO.V3I1.1559
Amin, A. P. (2018). HISTORIOGRAFI PEMBUKUAN HADIS MENURUT SUNNI DAN SYI’AH. Al-Dzikra: Jurnal Studi Ilmu Al-Qur’an dan Al-Hadits, 12(1). https://doi.org/10.24042/al-dzikra.v12i1.2926
Andrean, S. (2021). TINJAUAN HADIST DALAM PERSPEKTIF SUNNI DAN SYI’AH. Tahdis: Jurnal Kajian Ilmu Al-Hadis, 12(1). https://doi.org/https://doi.org/10.24252/tahdis.v12i1.17584
Anwar, L. (2020). Penulisan Hadis Pada Masa Rasulullah SAW. Al-Bayan: Jurnal Ilmu Al-Qur’an Dan Hadist, 3(2). https://doi.org/https://doi.org/10.35132/albayan.v4i2.88
Ash, A. (2022). ’ADALAH AL-RAWI PERSPEKTIF SUNNI DAN SYI’AH. AL ISNAD: Journal of Indonesian Hadith Studies, 3(2), 73–89. https://doi.org/10.51875/ALISNAD.V3I2.127
Assagaf, J. (2022). Historiografi Hadis: Analis Embrio, Pemetaan dan Perkembangannya. Substantia: Jurnal Ilmu-Ilmu Ushuluddin, 24(1), 46–57. https://doi.org/10.22373/SUBSTANTIA.V24I1.12978
Azami, M. M. (1980). Dirasat fi al-Hadits al-Nabawi wa Tarikh Tadwinihi. al-Maktab al-Islami.
Azkar, M. (2016). “Hadits” Dalam Perspektif Sunni Dan Syiah: Sebuah Perbandingan. Muamalat: Jurnal Kajian Hukum Ekonomi Syariah, 8(1).
Bukhari, A. A. al-. (2002). Sahih al-Bukhari. Dar Ibn Katsir.
Fahimah, S. (2018). Epistemologi Hadis Sunni-Syiah: Analisa Terhadap Implikasinya. Alamtara: Jurnal Komunikasi Dan Penyiaran Islam, 2(1).
Fathoni, H. (2020). KODIFIKASI HADIS DALAM PANDANGAN SUNNIY DAN SHI’IY. Nabawi: Journal of Hadith Studies, 1(1). https://doi.org/10.55987/njhs.v1i1.10
Gottschalk, L. (1986). Mengerti Sejarah. UI Press.
Hasanuddin, H. (2017). Metodologi Kritik Hadis Versi Sunni Dan Syiah. JURNAL MIMBAR AKADEMIKA, 1(1).
Husein, A. (2021). Periwayat Syiah dalam Ṣaḥīḥ al-Bukhārī. Mutawatir : Jurnal Keilmuan Tafsir Hadith, 11(1), 99–126. https://doi.org/10.15642/mutawatir.2021.11.1.99-126
Ja’fariyan, R. (1992). Tadwin al-Hadits: A Historical Study of the Writing and Compilation of Hadits (Penulisan dan Penghimpunan Hadis: Kajian Historis) (D. D. Malik (Penerj.)). Penerbit Lentera.
KBBI V. (2020). Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan Republik Indonesia. https://github.com/yukuku/kbbi4
Madjid, ’Abd al-Mun’im. (1971). Muqaddimah li Dirasat al-Tarikh al-Islami: Ta’rif bi Mashadir al-Tarikh al-Islami wa Minhajuh al-Haditsah. Anglo al-Mishriyyah.
Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldana, J. (2014). Qualitative Data Analysis: A Methods Sourcebook (3 ed.). SAGE Publications Inc.
Miskaya, R., Said Ahmad, N., Sumbulah, U., & Toriquddin, M. (2021). KAJIAN HADIS PERSPEKTIF SUNI DAN SYIAH: Historisitas, Kehujahan Hadis, Parameter Kesahihan Hadis dan Keadilan. Jurnal Studi Hadis Nusantara, 3(1), 27–34. https://doi.org/10.24235/JSHN.V3I1.9010
Muawanah, A. (2019). SYI’AH DAN HADIS (TINJAUAN HISTORISITAS MENURUT ULAMA’ SUNNI). Al Yasini : Jurnal Keislaman, Sosial, Hukum dan Pendidikan, 4(2). http://ejournal.kopertais4.or.id/tapalkuda/index.php/alyasini/article/view/3441
Nafisah, L. (2021). Jejak Penulisan Hadis di Mesir Abad ke 2-3 H (Kajian terhadap Kitab Musnad At- Thahawi). Tahdis: Jurnal Kajian Ilmu Al-Hadis, 12(2). https://doi.org/https://doi.org/10.24252/tahdis.v12i2.23077
Nashshar, H. (n.d.). Nasy’ah al-Tadwin al-Tarikhi ’ind al-’Arab. Maktabah al-Nahdlah al-Mishriyyah.
Nasir, K., Zaman, R. K., & Azid, M. A. A. (2020). Perawi Utama Syiah yang Digelar Pendusta: Tinjauan Riwayat Zurārah Bin A’yan dalam Kitab Al-Kāfī: The Main Mainflow of the Shi’a Called Liar: The Narration by Zurārah Bin A’yan in the Book of Al-Kāfī. HADIS, 10(19). https://doi.org/https://doi.org/10.53840/hadis.v10i19.101
Nasr, S. H. (Ed.). (2003). Islamic Spirituality Foundation (Ensiklopedi Tematis Filsafat Islam) (R. Astuti, penerj.). Penerbit Mizan.
Ngampo, M. A. (2021). SAHIFAH; EMBRIO PEMBUKUAN HADIS. Jurnal Ushuluddin: Media Dialog Pemikiran Islam, 23(1). https://doi.org/10.24252/jumdpi.v23i1.19399
Saifuddin. (2011). Arus Tradisi Tadwin Hadis Dan Historiografi Islam. PUSTAKA PELAJAR.
Subhani, J. (2000). Al-Hadits al-Nabawi Baina al-Riwayah wa al-Dirayah. Dar al-Adhwa’.
Umar, M. (1988). Historiografi Islam. Rajawali.
Wahid, M. A. (2019). Melacak Akar Kesejarahan Hadis Nabi Pra-Kodifikasi. Tahdis: Jurnal Kajian Ilmu Al-Hadis, 6(1). https://doi.org/https://doi.org/10.24252/tahdis.v6i1.7142.
Watt, W. M. (1999). The Formative Period of Islamic Thought (Studi Islam Klasik: Wacana Kritik Sejarah) (Sukoyo, Z. Abas, & Asyhabuddin (Penerj.)). PT. Tiara Wacana Yogya.
Yatim, B. (1997). Historiografi Islam. Logos Wacana Ilmu.
Yunitasari, R. (2020). Masa Kodifikasi Hadis: Meneropong Perkembangan Ilmu Hadis Pada Masa Pra-Kodifikasi Hingga Pasca Kodifikasi. Jurnal Ilmiah Ar-Risalah: Media Ke-Islaman, Pendidikan Dan Hukum Islam, 18(1).
Zahw, M. M. A. (1984). Al-Hadis Wa al-Muhaddisun. Dar al-Fikr al-’Arabi.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Muhammad, Nur Laili Nabilah Nazahah Najiyah (Author)

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.